Wat zijn gezelschapsspellen?

Als je het woordenboek mag geloven is een gezelschapsspel 'een spel dat je speelt voor de gezelligheid' (duh!). Er wordt niet om een prijs of inzet gespeeld, maar iedereen wil natuurlijk graag met de winst gaan lopen! Je speelt het met bekenden en familie, maar tegenwoordig zijn er ook heel wat bordspellenclubs waar je terecht kan om met minder bekenden een gezelschapsspel te spelen.

Door de opkomst van computerspellen en andere technologie werden gezelschapsspellen eventjes minder uit de kast gehaald, maar sinds enkele jaren is deze hobby weer aan een opmars bezig. De komst van nieuwe spellen is niet meer bij te houden, op Spiel (de jaarlijkse grootste spellenbeurs ter wereld) in Duitsland alleen al komen er maar liefst 1000 nieuwe titels uit. Maar waarom zijn gezelschapsspellen nu zo populair? We zoeken weer allemaal naar activiteiten die ons verbinden, waarbij het sociale heel erg belangrijk is. Met een gezelschapsspel kan je je even in een andere wereld verplaatsen. Het leidt ons af van onze dagelijkse bekommernissen en werkt stressverlagend. Het geeft ons een houvast in onzekere tijden; we gaan terug back to basics. Kinderen leren belangrijke cognitieve vaardigheden (o.a. logisch inzicht, probleemoplossend denken) en ouderen houden hun brein fit.

Welke verschillende soorten spellen zijn er allemaal?

Er bestaan inmiddels al veel verschillende soorten spellen en jaarlijks worden er weer nieuwe termen bedacht. In de praktijk zien we dat een gezelschapsspel vaak onder meerdere types kan vallen (een coöperatief spel kan bijvoorbeeld ook een dobbelspel zijn). Hieronder leggen we je even uit wat de meest voorkomende soorten spellen zijn.

Gezelschapsspellen vs. Bordspellen

We gebruiken de termen gezelschapsspel, spel en bordspel wel eens door elkaar. En hé, dat is oké! Met een bordspel wordt over het algemeen een gezelschapsspel bedoeld dat op een van tevoren gemarkeerd oppervlak gespeeld wordt. Meestal past dat oppervlak ook nog eens op je huiskamertafel (wat handig!). Maar deze benaming wordt niet heel erg strikt gevolgd; in een bordspellenclub wordt natuurlijk ook wel eens een kaartspel gespeeld!

Nostalgische spellen vs. Moderne spellen

Er zijn heel wat spellen die iedereen kent, zoals Schaken, Risk, Monopoly en Mens-erger-je-niet. We hebben ze meestal in onze kindertijd gespeeld en denken er dus met veel liefde aan terug. Het zijn typische spellen die we wel in elke huiskamer kunnen vinden. Ze hebben een nostalgische waarde en zijn voor ons onlosmakend verbonden met het concept 'gezelschapsspellen'. De spellen op zich zijn eigenlijk niet eens extreem leuk, maar vooral de herinneringen aan de fijne tijd die we ermee beleefd hebben, maken dat ze nog steeds goed verkopen.

Sinds de jaren 2000 zijn er echter meer en meer moderne bordspellen op de markt gekomen. Eén van de eerste moderne bordspellen was De Kolonisten van Catan. Typisch aan een modern bordspel (in tegenstelling tot een nostalgisch spel) is dat je veel keuze hebt in je tactiek en strategie. Het spel werkt erg opbouwend (je leert goed plannen) en de uitkomst van het spel blijft lang open. Toch zijn de regels niet te moeilijk; ze zijn op 10 minuutjes uitgelegd. De spellen hebben ook een ideale tijd: met hun 30 à 60 minuten zijn ze niet te kort maar ook niet te lang.

Volwassenen die zeggen dat ze niet graag spellen spelen, hebben meestal vooral nostalgische spellen in hun hoofd. Leer hen een modern bordspel kennen en je hebt waarschijnlijk een nieuwe medespeler voor het leven!

Competitieve spellen vs. Coöperatieve spellen

In de meeste gezelschapsspellen heb je slechts één winnaar; hij/zij die als eerste een bepaald doel behaalt of die op het einde van het spel de meeste punten heeft vergaard. Ideaal voor de competitiebeesten onder ons. Leuk aan een bordspel is vaak dat alles nog mogelijk is; de winnaar ligt pas op het einde vast! 

De opkomst van samenwerkingsspellen is nog vrij nieuw. Mensen willen tijdens hun vrije tijd niet geconfronteerd worden met de prestatiegerichtheid en het individualisme die onze samenleving kenmerken. Ze vinden het daarom leuk om de handen in elkaar te slaan en samen tegen het spel te spelen. In een coöperatief spel win of verlies je samen. Elke speler heeft inbreng in het spel. Het meest bekende samenwerkingsspel is Pandemic. Hierin moet je de wereld redden van een pandemie (klinkt bekend?). Ook voor kinderen bestaan er heel erg leuke samenwerkingsspellen. 

Eurogames vs. Amerigames

Ben je pas nieuw in de hobby? Dan klinken bovenstaande titels wellicht heel erg vreemd in de oren. Maar laat je niet afschrikken, zo moeilijk zijn ze niet. Met eurogames worden spellen met relatief eenvoudige spelregels, een diepgaande strategische achtergrond, een hoge herspeelbaarheid en een hoge aantrekkingskracht voor zowel beginnende als ervaren spelers. De geluksfactor (bv. door dobbelstenen) in deze spellen is meestal vrij laag. Ze zijn een alternatief voor de klassieke nostalgische spellen die iedereen vanuit zijn/haar kindertijd kent. Ze worden ook wel moderne spellen, designer games, German games of German-style board games genoemd. Dat laatste is natuurlijk niet vreemd, aangezien de meeste moderne bordspellen van Duitse makelij zijn. Zowel qua spelmakers als uitgeverijen is Duitsland goed voorzien. In België en Nederland hebben we inmiddels ook enkele sterke spellenuitgevers, waarvan 999 Games en White Goblin Games de bekendsten zijn. Enkele van de meest populaire Eurogames zijn The Castles of Burgundy, El Grande, Stenen Tijdperk, Puerto Rico, Alhambra, Carcassonne, ...

Vanuit Amerika ontstond er dan weer een andere spelstroming. Deze spellen worden ook wel eens Ameritrash genoemd, maar omdat dit voor liefhebbers een negatieve bijklank kan hebben gebruiken we ook de term Amerigame of American style board game. In tegenstelling tot eurogames waarbij het vooral om de mechanismes draait, zijn deze spellen vaak erg thematisch uitgedacht. Ze bevatten bijvoorbeeld op voorhand uitgewerkte karakters, helden, clans en de spelers kunnen met elkaar in conflict gaan. Meestal is er meer invloed van geluk dan bij een eurogame en duren de spellen langer. Sommige spellen creëeren een volledig nieuwe wereld waarin de spelers zich moeten begeven, meestal in een science-fiction of fantasysfeer. Kenmerkend zijn vaak de mooie miniaturen die bij het spel horen. Ook de andere componenten zijn vaak meer uitgewerkt dan bij een eurogame (deze bestaat meestal uit veel simpele houten componenten). Enkele populaire Ameritrash spellen zijn Zombicide, Mansions of Madness, Twilight Imperium, .... Een van de bekendste uitgeverijen van Ameritrashspellen is Fantasy Flight Games.